Enflasyondaki Düşüşün Nedenleri Neler?

Merkez Bankası, hazırladığı Mart ayı fiyat gelişmeleri raporunda, hizmet yıllık enflasyonunun yüksek seviyesini korurken grup genelinde enflasyon görünümü son iki aya kıyasla daha ılımlı seyrettiği belirtildi.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), 2016 yılı Mart ayı "2016 Mart Ayı Fiyat Gelişmeleri Raporu'nu açıkladı. Buna göre; Mart ayında tüketici fiyatları yüzde 0,04 oranında azaldı ve yıllık tüketici enflasyonu 1,32 puan düşerek yüzde 7,46 oldu. Bu dönemde H ve I endekslerinin yıllık değişim oranları sırası ile 0,17 ve 0,21 puan azalarak yüzde 9,32 ve 9,51 oldu. Alt grupların yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde, Mart ayında gıda grubunun katkısının 1,04 puan gerilemesi dikkat çekti. Bu dönemde temel mal, hizmet ve enerji gruplarının katkılarında ise bir önceki aya göre yaklaşık 0,10 puan gerileme gözlendi.

Mevsimsellikten arındırılmış verilerle enflasyonun üç aylık ortalamalara göre ana eğilimi incelendiğinde, çekirdek enflasyon göstergelerindeki iyileşmenin devam ettiği gözlendi. Hizmet grubu ana eğilimindeki yüksek seyir devam ederken yakın dönemde istikrarlı seyreden Türk lirasına ve zayıflayan birikimli döviz kuru etkilerine bağlı olarak temel mal grubu eğilimi azalışını sürdürdü.

Mart ayında hizmet fiyatları yüzde 0,38 oranında arttı ve grup yıllık enflasyonu 0,20 puan düşüşle yüzde 8,86 oldu. Bu dönemde yıllık enflasyon, diğer hizmetler ve lokanta-otel gruplarında gerilerken diğer alt gruplarda yükseldi. Fiyat gelişmeleri aylık bazda incelendiğinde ise alt gruplar genelinde yılın ilk iki ayına kıyasla daha ılımlı artışlar gözlendi. Nitekim başta kırmızı et olmak üzere gıda fiyatlarında son iki aydır gözlenen düşüşler lokanta otel fiyatlarındaki artışları sınırladı. Ulaştırma ile diğer hizmetler altında sınıflandırılan sağlık, bakım-onarım, eğlence-kültür kalemlerinde fiyat artış hızının yavaşladığı gözlendi. Özetle, hizmet yıllık enflasyonu yüksek seviyesini korurken grup genelinde enflasyon görünümü geçtiğimiz iki aya kıyasla daha ılımlı seyretti.

Temel mal grubu yıllık enflasyonu Mart ayında 0,24 puan azalarak yüzde 10,13 oldu. Bu dönemde yıllık enflasyon tüm alt gruplarda gerilerken giyim grubundaki yavaşlama daha belirgin oldu. Giyim grubu yıllık enflasyonu son aylarda gözlenen yükselişin ardından Mart ayında yüzde 9,01 seviyesine geriledi. Dayanıklı mal grubunda aylık fiyat artışları, mobilya ve beyaz eşya grubunda dikkat çekerken diğer alt gruplarda ılımlı seyretti. Giyim ve dayanıklı dışı temel mal enflasyonu ise sınırlı bir miktar gerilese de yüksek seviyesini korudu.

Enerji fiyatları Mart ayında yüzde 0,60 oranında arttı. Bu gelişmede, uluslararası petrol fiyatlarına bağlı olarak yüzde 2,28 oranında artan akaryakıt fiyatları belirleyici oldu. Tüp gaz fiyatları ise yavaşlayarak da olsa düşüşünü sürdürdü. Bu gelişmeler sonucunda, yıllık enerji enflasyonu baz etkisiyle yaklaşık 1 puan gerileyerek yüzde 1,83'e düştü. Gıda ve alkolsüz içecekler grubu yıllık enflasyonu işlenmemiş gıda fiyatlarındaki görünüme bağlı olarak son iki ayda belirgin bir yavaşlama kaydetti. Mart ayı itibarıyla bu grupta yıllık enflasyon 4,25 puan azalışla yüzde 4,58'e geriledi. Bu gelişmede başta sebze fiyatları olmak üzere taze meyve-sebze fiyat gelişmeleri belirleyici oldu. Buna ek olarak, kırmızı et fiyatları Şubat ayının ardından bu dönemde de geriledi. Cari dönemdeki olumlu gelişmelere ek olarak yüksek bazın da etkisiyle işlenmemiş gıda grubunda yıllık enflasyon 8,67 puan azalarak yüzde 0,22 oranına geriledi. Diğer taraftan, işlenmiş gıda grubunda yıllık enflasyon sınırlı bir artışla yüzde 8,86'ya yükseldi. Bu gelişmede ekmek ve tahıl grubu fiyat gelişmeleri etkili olurken bir diğer öne çıkan alt kalem alkolsüz içecekler grubu oldu. Bu dönemde, gıda enflasyonundaki belirgin yavaşlama neticesinde gıda ve yemek hizmetleri grubunun yıllık enflasyonu yüzde 6,31'e, gıda ve yemek hizmetleri hariç tüketici enflasyonu ise (0,31 puan azalışla) yüzde 8,02'ye geriledi.

Yİ-ÜFE

Yurt içi üretici fiyatları Mart ayında yüzde 0,40 oranında arttı, yıllık enflasyon baz etkisiyle 0,67 puan azalarak yüzde 3,80 oldu. Aylık artışta, uluslararası emtia fiyatlarındaki yükseliş belirleyici olurken Türk lirasının son dönemdeki istikrarlı seyri bu etkiyi sınırladı. Nitekim, petrol ve ana metal hariç imalat sanayisinde aylık fiyat artışı yüzde 0,19 ile sınırlı kaldı.

Ana sanayi gruplarına göre incelendiğinde, Mart ayında fiyatlar ara malı ve dayanıksız tüketim mallarında artarken dayanıklı tüketim ve sermaye mallarında yatay seyretti. Ara malı imalatı fiyatlarındaki artışta (yüzde 0,51) demir-çelik ürün fiyatları belirleyici oldu. Dayanıksız tüketim mallarında ise et ve et ürünleri öne çıktı. Öte yandan, mücevherat dışı dayanıklı tüketim ve sermaye malları genelinde ılımlı fiyat değişimleri gözlendi. Sonuç olarak Mart ayında, tüketici fiyatları üzerinde üretici fiyatları kaynaklı maliyet yönlü baskılar zayıf seyretti.