Göçmen kuşların rotası artık çok daha net

Avrupa’nın en büyük doğal yaşam parkı Ormanya’da kurulan kuş halkalama istasyonu, göçmen kuşların rotalarını, yaşam alanlarını ve davranışlarını takip ederek bölge ekosistemine dair önemli veriler sunuyor. Uzmanların kontrolünde yürütülen çalışmalarda bugüne kadar yaklaşık 3 bin kuş halkalanarak kayıt altına alınırken, göç ve üreme yolculukları adım adım izleniyor.

Kocaeli Büyükşehir Belediyesi’nin şehre kazandırdığı Ormanya Doğal Yaşam Parkı’na kurulan kuş halkalama istasyonu, göçmen kuşların rotalarını ve davranışlarını takip ediyor. 2023 yılında başlayan çalışmalarla, kuşların üreme ve göç süreçleri ayrıntılı olarak incelenirken, bölge ekosistemi için de önemli veriler elde ediliyor.

Ormanya’nın farklı bölümlerine belirli zaman dilimlerinde kurulan halkalama noktaları veteriner hekim, biyolog ve lisanslı kuş halkalamacılar ile birlikte düzenli olarak kontrol ediliyor. Türlere göre belirlenen özel halkalarla kayıt altına alınan kuşların, uluslararası sisteme dünyanın diğer bölgelerinde de bulunan halkalama istasyonuna yolları düştüğünde halka numarasına bakılarak, hangi tarihte hangi istasyonda halkalandığı, bilgileri ve göç rotası belirlenmiş oluyor. Halkalama ve gözlem çalışmalarıyla kuşların biyolojisi, ekolojisi, davranışı ve üreme verimliliği gibi konular ele alınıyor.

Yaklaşık 3 bin kuş halkalandı

Ondokuz Mayıs Üniversitesi Bafra Meslek Yüksekokulu Öğretim Görevlisi Dr. Arif Cemal Özsemir, yürütülen çalışmalar hakkında İhlas Haber Ajansı’na (İHA) açıklamalarda bulundu. Bu çalışmanın Kocaeli Büyükşehir Belediyesi, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, Samsun Ondokuz Mayıs Üniversitesi ile İstanbul Cerrahpaşa Üniversitesi’nin ortaklaşa yürüttüğünü ifade eden Özsemir, bugüne kadar yaklaşık 3 bin kuşun halkalandığını söyledi. Ayrıca Dr. Arif Cemal Özsemir, Ormanya habitatında 72 kuş türünün bulunduğunu, 32’sinin üreme alanı olarak burayı kullandığı bilgisini verdi.

"Ayaklarına Türkiye rumuzlu halkalar takılıp biyometrik ölçümleri alınıyor"

Kuşların hareketleri ve yaşadıkları alan değişimleri hakkında ayrıntılı bilgi sağlayan halkalama çalışmasının önemine değinen Dr. Özdemir, bu süreci şöyle anlattı:

"Sis ağları olarak adlandırılan ağlar, alanda belirli noktalara kurularak günün ilk ışıklarından hava kararana kadar her saat başı kontrol ediliyor. Bu sırada kuşlar, ’istasyon’ adı verilen bir noktada usta halkacılar tarafından, özel torbalar içinde getirilerek tür teşhisi yapılıyor; ayaklarına Türkiye rumuzlu halkalar takılıp biyometrik ölçümleri alınıyor. Peki, neden halkalama çalışması yapıyoruz? Kuşlar, varlıklarını bildiğimiz ancak ürkek ve heyecanlı canlılar. Bu sayede, halkalama çalışmasıyla onları birebir elimize alarak hangi türe ait olduklarını tespit edebiliyoruz. Biyometrik ölçümlerini alıyoruz ve tür bazında belirli bir habitatta yaşanan değişiklikleri inceleyebiliyoruz. Kuşlar, ’biyoindikatör’ dediğimiz bir grup olarak karşımıza çıkıyor. Bu biyoindikatör kuşlar, çevredeki değişimlere en hızlı tepki veren ve bu değişimlere uyum sağlama potansiyeli taşıyan türlerdir. Halkalama çalışmalarında aynı standartları her yıl uyguladığınızda, popülasyonlarındaki artış veya azalışı tespit ederek habitat kalitesini net bir şekilde ortaya koyabiliyorsunuz"

"Kocaeli’de yapılacak diğer çalışmalarla geri bildirimlerimiz artacak"

Halkalama çalışmalarında elde edilen verilerin, kuşların göç rotalarını ayrıntılı bir şekilde ortaya koyduğuna dikkat çeken Ondokuz Mayıs Üniversitesi Bafra Meslek Yüksekokulu Öğretim Görevlisi Dr. Arif Cemal Özsemir, "Burası yeni bir istasyon, bu yüzden henüz geri bildirim alamadık ancak Kocaeli’de yapılacak diğer çalışmalarla geri bildirimlerimiz artacak. Geri bildirim, halkalanan bir kuşun başka bir ülkede veya şehirde yakalanması anlamına geliyor ve bu da binde bir ihtimal. Burada 3 bin kuş halkaladık; bu durumda yaklaşık 3 kuş üzerinden geri bildirim alma şansımız var. Bu, ihtimal dahilinde olan bir durum" diye konuştu.

Bülbül, Afrika’dan Ormanya’ya uçtu

Arif Cemal Özsemir, Ormanya habitatını kullanan kuşların genellikle yerli türler olduğunu, bu sebeple fazla sayıda göçmen kuşun yakalanamadığını belirterek, "Yakaladığımız göçmen kuşlardan biri, geçen yıl haziran ayında halkaladığımız bir bülbüldü ve bu kuşu bu yılın haziran ayında aynı gün yeniden yakaladık. Bu kuş, Sahra Altı Afrika’ya uzun mesafe göç eden bir tür. Afrika’ya neredeyse bin kilometrenin üzerinde bir yol kat ediyor ve ilkbaharda üremek için aynı rotada yaklaşık iki bin kilometre yol kat ederek Ormanya’ya geri dönüyor. Halkalama çalışmaları, bir kuşun nereden gelip nereye gittiğini, alanda ne kadar süre kaldığını, kaç yavru yaptığını ve ne ile beslendiğini ortaya koyuyor" ifadelerini kullandı.