İdam Cezasını Dünyada Kaç Ülke Uyguluyor?

Türkiye, son infazın yapılmasının üzerinden 32, Abdullah Öcalan’ın idam cezasına çarptırılmasından 17 yıl sonra tekrar idam cezalarını konuşmaya başladı. AB ve ABD Türkiye yönetimini, darbecileri infaz etmek üzere idam cezası geri getirildiği takdirde, AB üyeliğini unutması gerektiği konusunda uyardı. AB Dış Politika Yüksek Temsilcisi Federica Mogherini ve ABD Dışişleri Bakanı John Kerry, ortak basın toplantısında Ankara yönetiminden demokrasi ve kanun hakimiyetine saygı göstermesini istedi. Almanya ve Avusturya yönetimleri de Türkiye’de idam cezasının yeniden uygulanması asla kabul edilemez olduğu uyarısında bulundu.

ABD, 39 YILDA 7 BİN 870 KİŞİYİ İDAM ETTİ

Ancak dünya’da özgürlüklerin ve demokrasinin beşiği olarak adlandırılan Amerika Birleşik Devletleri, bırakın devlete karşı işlenen suçları kişilere yönelik suçlarda dahi idam kararları verebiliyor. ABD’de 50 eyaletten 31’in de idam cezaları halen uygulanıyor. ABD Death Penalty İnformation Center verilerine göre 1977-2015 yılları arasında 7.870 kişi idam edildi. 2016 yılı sonuna kadar 15 idamın; 2017’de 14, 2018’de 8, 2019’da ise 7 idamın infazı için karar alındı. Şuçlanan kişilerin hangi tarihte idam edilecekleri dahi mahkeme tarafından belirlenmiş durumda. Avrupa’da tek idam cezası uygulayan ülke Belarus. Belarus, AB’nin idam cezasının kaldırılması taleplerine karşın geri adım atmıyor. Türkiye’de ölüm cezası, 1984’ten beri fiilen ve 2004’ten beri hukuken uygulanmıyor. Ölüm cezası önce 2001’de savaş tehdidi ve terör suçları halleri dışındaki suçlar için kaldırılmış, 3 Ağustos 2002’de “Savaş ve çok yakın savaş tehdidi hâllerinde işlenmiş suçlar hariç” şartı ile kaldırılmıştır. 14.7.2004 tarihli 5218 sayılı kanunla Türk Ceza Kanunu’ndan ölüm cezaları ile ilgili maddeler çıkarılmış, böylece ölüm cezası Türk Hukuku’ndan tamamen kaldırılmıştır. 5 Temmuz sonrası gerek gelinen noktada Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Başbakan Yıldırım’ın, meydanlarda idam cezasının geri getirilmesi ile ilgili sloganlara verdiği cevapta “demokrasilerde halkın talebi gözardı edilemez” şeklindeki yaklaşımları sonrası nasıl bir karar çıkacağını önümüzdeki günler gösterecek.

DARBELERE 712 İNFAZ

Türkiye’nin siyasi tarihi, darbe ve darbe girişimleri sonrası cezalandırma yöntemlerinin idam cezasının yeniden anayasaya girmesinin mümkün olabileceğini gösteriyor. Zira, Türkiye’de 1920’de Meclisin kuruluşundan, 1984’te ölüm cezalarının fiilen kaldırılmasına kadar geçen 64 yıllık dönemde ki, bunların büyük çoğunlu ayaklanma, cumhurbaşkanına suikast girişimi, 60 darbesi, 71 muhtırası ve 80 ihtilali olmak üzere; 15’i kadın hükümlü 712 kişiye Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından onaylanan ve infazı gerçekleştirilen ölüm cezası verilmiş. Tabii, bu rakama İstiklal Mahkemeleri’nin, Meclis’i devre dışı bırakarak aldığı idam kararları dahil değil. Meclise gelmeden İstiklal Mahkemeleri tarafından verilen 1500 - 2000 civarında idam kararı bulunduğu tahmin ediliyor. Türkiye’de, cezası infaz edilen son idam mahkûmu, 25 Ekim 1984’te infaz edilen Hıdır Arslan. Ekim 1984’ten itibaren mahkemeler tarafından verilen ölüm cezaları Meclis’te onaylanmadığı için infaz edilmedi. 1991 yılında çıkarılan bir afla 500 civarında ölüm cezası dosyası, 10 yıl ağır hapse dönüştürüldü ve 2002’deki yasayla da fiilen uygulanmamış olan tüm idam kararları, ömür boyu hapse çevrildi. Bunlar arasında, Öcalan’ın 29 Haziran 1999’da çarptırıldığı, 25 Kasım 1999’da Yargıtay tarafından onanan ölüm cezası da var.

58 ÜLKE UYGULUYOR

Dünya üzerinde halen idam cezasını uygulayan 58 ülke var. 35 ülkede ise savaş veya olağanüstü durumlarda idam cezasının uygulanabileceği hükmü bulunuyor. 6 ülkede ise idam cezasını adi suçlar için kaldıran ülkeler.  

Osman Sağırlı - Türkiye gazetesi