Samsun’un ’gastronomi turizmi’ atağı

Pide, simit, nokul, lokum, kaz tiridi ve menemen gibi birçok lezzeti ile damaklara hitap eden Samsun, gastronomi turizminde atağa kalktı.

Turizmde yıldızı parlayan Samsun, gastronomi alanında da tanıtıma hız verdi. Gastronomide dikkatleri üzerine çekmek için yemek şenlikleri ve çalıştaylar düzenlendi. Samsun Gastronomi Çalıştayı’nda konuşan Ondokuz Mayıs Üniversitesi (OMÜ) Turizm Fakültesi Dekan Vekili Prof. Dr. Yetkin Bulut, Samsun’un yemek kültürü ve çeşitleri hakkında bilgilendirmede bulundu.

Şehrin turizm alanındaki artı yönlerinden bahseden Prof. Dr. Yetkin Bulut, gastronominin şehre gelen turistlerin aklında kaldığını ve bu nedenle yeme içme kalitesinin önemli olduğunu ifade ederek, “Samsun, Karadeniz Bölgesi’nin en büyük ve dünyaya açılan şehri. 4 ulaşım ağına da sahip olan Samsun bunun yanı sıra Türkiye sıralamasında tarımda kenevir üretiminde 1’inci, fındık ve çeltik üretiminde 2’nci, kivi üretiminde 3’üncü sırada yer alıyor. Samsun, manda varlığında ve balık avcılığında da Türkiye genelinde 1’inci sırada yer almasının yanı sıra toplam büyükbaş hayvan varlığında 13’üncü ve kültür balıkçığında da 6’ncı sırada yer alıyor. Sebze türleri üretiminde lahana ve karnabaharda 1’inci sırada bulunan Samsun, taze barbunya ve pırasa üretiminde 3’üncü, turp üretiminde de 4’üncü sırada dikkat çekiyor. Bu zenginlik Samsun’a gastronomi anlamında da olumlu yansıyor. Samsun’da kültür ve turizm alanında 5 yıldızlı 3 tesis, 91 seyahat acentesi, 14 mavi bayraklı plaj, 3 deniz hudut kapısı ve 1 uluslararası havalimanı bulunuyor. 2023 yılında Samsun, 751 bin 925 turiste ev sahipliği yaptı. Bu ziyaretlerin yanı sıra her ziyaretinde bin turist getiren kruvaziyer turizmi de Samsun’da hızlandı. 2023 yılında 4 kez Samsun’a gelen kruvaziyer geminin 2024 yılında toplam 44 kez şehre turist getirmesi planlanıyor” dedi.

Öne çıkan çorba ve sebze yemekleri

Samsun deyince akla gelen çorba ve sebzeli yemeklerden bahseden Yetkin Bulut, “Samsun’un gastronomi alanında öne çıkan yöresel çorba çeşitleri arasında arpa çorbası, buğday çorbası, un çorbası, yeşil fasulye çorbası, halukça çorbası, dutmaca aşı, işkembe çorbası, fasulyeli pirinç çorbası, vurma lahana, yeşil mercimek çorbası, mısır çorbası ve patatesli hamur çorbası yer alıyor. Sebze yemeklerinde ise baldırcan şakşakı, ebegümeci, borani, fındık yaprağı dolması, kabak kavurması, kaldırayak kavurması, pancar kavurması, patates kavurması, patates muhlaması, zeytinyağlı pırasa dolması, pırasa karması, efelik yemeği, fasulye turşusu kavurması, ekşili fasulye, kapuska, Gürcüce, kaldırayak dolması, pırasa çullaması, koruklusu, muhlaması, fasulye yaprağı sarması, ısırgan yemeği, ıspanak kökü zeytinyağlısı, kömeç kavurması, kuru barbunya ezmesi, madımak yemeği, pirinçli mücver, sirken kavurması, ıspanak muhlaması ve zeytinyağlı biber dolması dikkat çekiyor” diye konuştu.

Hamur işi, yumurtalı ve et yemekleri

Oldukça zengin çeşide sahip Samsun gastronomisinin et, yumurta ve hamur işi lezzetlerine de değinen Prof. Dr. Bulut, “Yöresel et yemekleri arasında Samsun’da öne çıkan yemekler kaz çevirmesi, kaz tiridi, fırında keşkek, topalak, zabranlı yahni, keşkek, yufkalı et, lepsi, zeti, tirit, şipsi, herse ve tavuklu erik yemeği yer alıyor. Yöresel balık yemeklerinden öne çıkanlar hamsi buğlama, hamsi kuşu, tahta balığı ekşisi, tavada kalkan, hamsi pilavı, kefal doldurması, hamsi tuzlaması, morina ızgarası, sebzeli palamut ve tirsi balığı ızgarası dikkat çekiyor. Yumurta kullanılan yöresel yemekler ise çılbır, yumurta piyazı, yumurtalı çökelek ve çakallı menemeni başta geliyor. Yöresel hamur işleri arasında da alt üst börek, bulgurlu börek, buzlamac, hamsili ısır ekmeği, mantı, kuymak, yarımca börek, kavurma börek, gavma, haşhaşlı çörek, kapalı kıymalı pide, peynirli pide, pastırmalı pide, mısır unu pastası, nişasta pastası, nişastı havucu, tepside çörek, yanıç, haluj, metaz, katık böreği, kaypancak, kuru simit, kuru yufka böreği, mısır ekmeği, pıtıl, tohane, toraman havucu, filiya ve kobete başı çekiyor. Yöresel tatlılarda ise Bafra nokulu, kuru yufka tatlısı, irmik helvası, kar helvası, mayalı Çarşamba lokumu, Çarşamba lokumu, kaz yağı ile helva, kıvırtma, kuş baklavası, un helvası, fırında kestane kabağı, kocakarı gerdanı, palüze, sütlü kabak ve mısır unu helvası yer alıyor” şeklinde konuştu.

Gastronomi turizminde Samsun’un bazı artılarından ve gastronominin amaçlarından da söz eden Prof. Dr. Bulut, “Gastronomi konusuna da ağırlık veren Samsun, kültürü ile geniş bir yeme içme alanını insanlığa sunuyor. Gastronominin üretim boyutunda yemeği mükemmel şekilde hazırlamak, en iyi şekilde sunabilmek, iyi masa hazırlama bilimine sahip olmak, iyi yemekle ilgili tüm aşamalarda bilgi sahibi olmak, aşçılık sanatı ile ilgili bilinmesi gerekenlere eksiksiz sahip olmak, yemek pişirme ile ilgili tüm uygulamalara sahip olmak, aşçılıkla ilgili bütün özelliklere sahip olmak ve yemek pişirmek için tüm prensipleri taşımak gerekiyor. Gastronominin tüketim boyutunda ise iyi yiyecek ve içeceğe duyulan merak, heves, iyi yeme konusunda abartılı tutku, lüks mekanlara düşkünlük ve lüks yiyeceklere aşırı düşkünlük gibi kavramlar yer alıyor. Amaçları ne olursa olsun seyahat eden insanların tümü seyahat sırasında veya varış noktasında beslenme ihtiyaçlarını karşılamak zorundadır. Bu nedenle gastronomi gelen turistlerin akılda yer adına önemlidir” ifadelerini kullandı.

Bulut, Samsun’daki coğrafi işaretli yiyecekleri ise Bafra, Çarşamba, Terme pidesi, Samsun simidi, Bafra kaymaklı lokumu, Bafra nokulu, kaz tiridi ve Yakakent mantısı olarak sıraladı.

Öte yandan birçok gastronomi ürünü için de coğrafi işaret tescil belgesi başvurusu yapıldığı ve yapılacağı öğrenildi.